وب نما: پنجره ای بر مباحث میان رشته ای فرهنگ و علوم ارتباطات

پنجره ای بر مباحث میان رشته ای فرهنگ و علوم ارتباطات

وب نما: پنجره ای بر مباحث میان رشته ای فرهنگ و علوم ارتباطات

پنجره ای بر مباحث میان رشته ای فرهنگ و علوم ارتباطات

خلاصه درسهای مطالعات میان فرهنگی

به کلیه دانشجویان محترم

درس مطالعات میان فرهنگی -دانشگاه امام صادق (ع)

 خلاصه درسها ۱۰ تا ۱۳ این درس را در همین وبلاگ

ملاحظه فرمائید.

 

مطالعات میان فرهنگی

درس دهم: ارتباطات میان فرهنگی و مبادله معنا 

دکتر حسن بشیر

دانشگاه امام صادق (ع)

رابطه ارتباطات انسانی با ارتباطات میان فرهنگی

nارتباطات میان فرهنگی، نوعی از ارتباطات انسانی است.

nدر این ارتباطات، ” انسان“ اصل تحقق هر نوع ارتباط است.

nپژوهشگران ارتباطات انسانی (3 دسته پژوهشگر)

n1- ریاضی دانان (با انتقال پیامها سروکار دارند نه با معنای پیامها)

n2- روان شناسان اجتماعی و

n3- انسان شناسان زبانی (هر دو: با علم معناشناسی ارتباطات سروکاردارند)

nتاکیدات اصلی در ارتباطات انسانی:

n1- صرف و نحو (Syntactic)

n2- معناشناسی (Semantics)

n3- عملگرائی (Pragmatics)

صرف و نحو (Syntactic)

n- رابطه نحوی: علم نحو، روابط بین علائم را بررسی می کند.

nمثال: ارتباط کلمات در یک جمله.

nانواع رابطه نحوی (2 نوع):

n1- نحو درون پیامها: ریاضی دانان و انسان شناسان زبانی ”نحو درون پیامها“ را تحلیل می کنند.

n2- نحو بین پیامها: روان شناسان اجتماعی ”نحو بین پیامها“ را تحلیل می کنند.

nمثال: بررسی ساختار نحوی: ”فرزند، مادر را می بوسد“ با ”مادر، فرزند را می بوسد.“

معنا در ارتباطات میان فرهنگی

n- ”معنا“، حاصل رمزگذاری است.

n- ”رمزگذاری“ نیز شکلی از رفتار است که اعضای هر گروه ارتباطی آن را می آموزند و در آن سهیم می شوند.

n- ”فرهنگ“ رمزی است که می آموزیم و در واقع وجه مشترک بین ما و دیگران است.

n-مثال: ادراک از کلمه ”آبی“ در همه فرهنگها یکسان است؟

تولید معنا از دیدگاه پدیدارشناسی

nتولید معنا از دیدگاه پدیدارشناسی:

n- مهمترین رهیافت در این زمینه «رهیافت پدیدارشناسی» (Phenomenology) است.

n- اولین رهیافت در پدیدارشناسی، رهیافت «همدلی» (Empathy) است، که از بحث «میان ذهنی» به وجود می‌آید.

n- معنای «همدلی» یا (Empathy) بنا به دیدگاه هوسرل (Husserl)، قرار دادن خود به جای دیگران است.

نقش تاریخ در ساختن فرهنگ

nدیلتای می گوید: انسان یک وجود تاریخی است (Historical being)

nبه عبارت دیگر، تمامیت ماهیت انسان در تاریخ وجود پیدا می‌کند. (فیاض، رساله ص170، به نقل از دیلتای)

n- تقاطع بین تاریخ و جغرافیا، فرهنگ است.

nتعیین هویت در فرآیند تاریخی:

nهویت و ماهیت انسان در یک فرآیند تاریخی تعیین و توسعه پیدا می‌کند.

نقش انسان شناسی در مطالعات بین و میان فرهنگی

nشناخت خود از طریق شناخت دیگران:

n- دیلتای معتقد است: ما از طریق فهم واقعیت ذهنی و یا روحی، اول به فهم دیگر مردم نائل می‌اییم و سپس به طور غیرمستقیم خودمان را می‌شناسیم.

nتقدم انسان شناسی بر روانشناسی:

nطبق گفته دیلتای: انسان‌شناسی یکی از علوم محوری مطالعات انسان است که مقدم بر روانشناسی است.

n- وی معتقد است که: تاریخ ماده اصلی انسان‌شناسی است.

n- انسان‌شناسی تطبیقی با مردم شناسی زمینه‌ای برای مطالعات بین و میان فرهنگی است. (فیاض، رساله، صفحات 176-175)

فلسفه ویتگنشتاین

n- فلسفه ویتگنشتاین بطور خلاصه:

n«جهان مجموعه‌ی بوده‌هاست، نه مجموعه‌ شیء‌ها.» (منبع: ادیب سلطانی، دکتر شمس‌الدین، رساله وین، تهران: مرکز ایران مطالعه فرهنگ‌ها، 1359، ص 9)

nزبان جایگاه معنا:

nبه نظر ویتگنشتاین، «زبان» اولین جایی است که در آن معنا شکل می‌گیرد.

nقضایا اساس معنا:

nوی معتقد است که: اصولاً کلمات نیستند که مفهوم را می‌سازند، بلکه این قضایا هستند که مفاهیم را می‌سازند و قابلیت صدق و کذب پیدا می‌کنند.

دیدگاههای هادسون و استمپ درباره نقش زبان

n- وی به ”نظریه تصویری“ معتقد است که چنین است:

n«فکر، یک قضیه است، برای آن که یک واقعیت در جهان برای یک فکر ممکن شود، بایستی همانند یک قضیه شود و ... و هر آن چه به صورت یک گزاره و قضیه در نیاید، قابل تفکر نیست»

n(Shand, P227)

nدیدگاه هادسون:

n- زبان، جهان را تصویر می‌کند و به قالب می‌ریزد و یا باز می‌نماید. (هادسون، 1378، ص32)

nدیدگاه استمپ (Stmup):

n- اگر یک زبان را تصویر کنیم و در ذهن خود جای دهیم، در واقع یک شکل از زندگی را تصویر کرده‌ایم. (Stmup, P63)

هرمنوتیک بین و میان فرهنگی

n- تعریف هرمنوتیک:

n«مطالعه اصول تفسیر که می‌خواهد معناهای پنهان در متون نوشتاری (و با کمی گسترش) در کنش و گستره‌ی اجتماعی همانند کل را کشف کند.» (Chris Rohmann, P. 174)  

nدیدگاه شوایزر:

nفرهنگ یک متنی است از نماد و معنا است و لذا به وسیله هرمنوتیک باید تحلیل کرد. (Schweizer, P559)

دیدگاه پل ریکور درباره ارتباطات بین فرهنگی

n5- پل ریکور:

n«سخن نظامی است از معانی متوالی، رشته‌ای از معانی در سخن پذیرفته و رشته‌ای دیگر حذف می‌شوند» (دیوید کوزنر هوی، ص616)

n- خلاصه سخن ریکور در هرمنوتیک میان فرهنگی:

n« متن یک جهان است، بایستی وارد جهان متن شد و در آن زندگی کرد یا به عبارتی بایستی با تکنیک هم دلی در فضای بینامتنی وارد شد تا بتوان متن را بهتر درک کرد که بینامتنی خود تعبیر دیگر بین فرهنگی است». (فیاض، رساله، ص218).

تاریخ فرهنگی

nتعریف تاریخ فرهنگی (Cultural History) :

n«تاریخ فرهنگی یعنی یک نوع تحلیل فرهنگی نمادها در طی تاریخ و در قالب گفتمانهای تاریخی. گاهی آن را تاریخ ذهنیت (History of Mentalities)  نامیده‌اند». (Chartierp, P.1)

nتفاوت تاریخ فرهنگی با تاریخ فرهنگ:

n- تاریخ فرهنگی با تاریخ فرهنگ تفاوت دارد.

n- تاریخ فرهنگی، تاریخ فرهنگ را بیان نمی‌کند، بلکه خود این تاریخ، فرهنگی است.

n- یعنی: تاریخی که هویت آن فرهنگی است.

دیدگاه پل ریکور درباره تفاوت معانی

nتفاوت معانی

nپل ریکور در پدیدارشناسی کنش (Phenomenology of action)  گفته است:

n”معانی در زمان و مکان مختلف، متفاوت می‌باشند و تاریخ فرهنگی به عنوان یک رهیافت بر این تفاوت بنیان خود را گذاشته است.“

nساختن جهان بر پایه معانی:

nانسان ها معانی را مالک می‌شوند و بر اساس آن عمل می‌کنند و سپس جهان اجتماعی و فضای اجتماعی خود را می‌سازند.

nرابطه تاریخ فرهنگی و شکل گیری معنا:

nتاریخ فرهنگی هم به نوع‌شناسی این معانی و چگونگی تشکیل یافتن معانی در ادوار تاریخ می‌پردازد.

مراحل تاریخ فرهنگی

nمراحل سه‌گانه تاریخ فرهنگی:

n1- مرحله تولید معنا

n2- مرحله چگونگی و شکل گیری معنا

n3- چگونگی دریافت معنا به وسیله خواننده، بیننده.

nبنابراین طبق اعتقاد اشپلنت (Ashplant) :

n«مطالعه تاریخ فرهنگی احتیاج به تاریخ و مطالعات ادبی و مطالعات فرهنگی و مطالعات رسانه‌ای و هنری مردم‌شناسی دارد ویا به عبارت دیگر یک مطالعه‌ی بین رشته‌ای است که مطالعه متنی را در یک زمینه انجام می‌دهد.» (Ashplant, PP.6-8)

تفاوت مدل قدیمی (سنتی) ارتباط با ارتباطات میان فرهنگی

nمدل سنتی ارتباط:

nدر مدل سنتی ارتباط: اصل با فرستنده است، نه گیرنده.

nنقش اساسی: با پیام است. پیام عنصر اصلی ارتباط است.

nمدل ارتباطات فرهنگی:

nدر حالیکه در نظریه ارتباطات فرهنگی: پیام جزئی از فرایند ارتباط است.

مکتب تولید و مبادله معنا

nنظام معنائی همان فرهنگ:

nهر جامعه ”نظام معنائی“ دارد که آن را ”فرهنگ“ می گویند.

nارتباطات نظام تبادل معنا:

n- ارتباطات: نظام تبادل معنا است.

n- نظام معنا، ”نظام نشانه ای“ ایجاد می کند.

n-ارتباطات، نظام پویایی فرهنگ است.

n- در اینجا گیرنده مهمتر از فرستنده است (بخلاف مکتب قدیم ارتباطی)

مثالهای مختلف

nاصالت با گیرنده است:

n1- هر کسی از ظن خود شد یار من.

n2- نحن معاشر الانبیاء نکلم الناس علی قدر عقولهم.

n3- چون به کودک می رسی، زبان کودکی باید گُزید.

n4- تاکید قران کریم بر لسان قوم (و ما ارسلنا رسول الا بلسان قومه)

نمودار نظام نمادین تولید معنا

منابع

nهادسون، ویلیام دانالد، لودریک ویتگنشتاین، ترجمه مصطفی ملکیان، تهران: گروس، 1378.

n(Shand, P227) (به نقل از فیاض، رساله، ص178)

nChris Rohmann, P. 174) (به نقل از فیاض، رساله، ص183)

 

مطالعات میان فرهنگی

درس یازدهم: نقش زبان در ارتباطات میان  فرهنگی

دکتر حسن بشیر

دانشگاه امام صادق (ع)

تعریف زبان

nتعریف زبان

n”زبان، فراگردی است که ضمن آن انسانها با محیط فیزیکی و اجتماعی پیرامون خود آشنا می شوند.

n- تشکیل زبان از ”نمادها“ و ”قواعد“ لازم برای ترکیب نمادها.

رابطه فرهنگ و ارتباط:
                                
1-ریشه های مشترک زبان    

nاغاز بررسیهای زبان:

nاز آنجا آغاز شد که چرا عدد 3، در لاتین  Treis  ، در زبان انگلیسی Three ، در سانسکریت  Tryas است؟

nبررسیها مشخص کرد که همگی ریشه در زبان ”هند و اروپایی“ دارند که متعلق به حدود 8000 سال پیش است.

رابطه فرهنگ و ارتباط:
 2- زبان به عنوان معیاری برای شناخت فرهنگ های کهن

nریشه های مشترک زبان

nطبق تحقیقات سویتیج و پولسکی کلیه زبانهای هند و اروپایی، آلتیک و سایر گروه های زبانی از یک زبان بسیار کهن که آن را نوستراتیک (Nostratic) یا زبان ما (Our Language) نامیده اند، مشتق شده اند.

زبان و فرهنگ

nرالف والدو امرسون (Ralf Waldo Emerson):

nزبان آرشیو تاریخ است.

nرابطه زبان و فرهنگ:

nسماور می گوید:

n”زبان انعکاسی از فرهنگ و فرهنگ، انعکاسی از زبان است.“ (سماور، 1379، ص 213)

نظریه ساپیر-ورف

nنظریه ساپیر- ورف (Sapir-Whorf Hypothesis) از مهمترین نظریه های ترکیبی درباره رابطه ”زبان و شناخت“ است.

nنظریه ساپیر- ورف (Sapir-Whorf): بر 4 پایه متکی است:

n1- زبان راهنمای واقعیت اجتماعی است.

n2- زبان تنها ابزاری برای گزارش تجربیات و وقایع نیست، بلکه مهمتر از آن شیوه ای برای ابراز و توصیف این تجربیات است.

n3- تاثیر گذاری فرهنگ (از طریق نمادها و قواعد) بر زبان و برداشت ما از جهان.

n4- معانی در فرهنگ های مختلف متفاوت عمل می کنند.

فرهنگ به عنوان بستری برای ادراکات حسی

nفرایند ادراک از سه مرحله تشکیل شده است:

n1- انتخاب،        2- سازماندهی،         3- تفسیر

n1- انتخاب (Selection):

nانتخاب محرک های مختلف توسط انسان

nفرهنگ از جمله زبان در این مرحله مداخله می کند.

بقیه فرهنگ به عنوان بستری برای ادراکات حسی

n2- سازماندهی (Organization) :

nسازماندهی معنادار در ضمن فرایند ادراک.

nویتگنشتاین (Ludwig Wittgenstein) معتقد است:

nفرد نیازی به یافتن خصایص مشترک ندارد، زبانش الگوی انجام چنین کاری را به او عرضه می کند.

nکلمه ”بانمک“ برای بیان درجه ”زیبائی“.

nتفاوت ”عیدی“ با ”هدیه“ در فارسی و عدم تفاوت آن در انگلیسی.

بقیه فرهنگ به عنوان بستری برای ادراکات حسی

n3- تفسیر Interpretation:

nدر این مرحله، فرد به داده های حسی (Sense Data) خود مفاهیمی را متصل و سپس آن را با رمز خوانی مترادف خود  (Synonymous Encoding) تفسیر می کند.

بقیه فرهنگ به عنوان بستری برای ادراکات حسی

nمثلاً واژه سگ، بر این اساس که در هر فرهنگ، در کدام دسته بندی جای می گیرد، به ادراکات مختلف منتهی می شود. آنچنانکه در فرهنگ های چینی، فرد مسلمان و فرانسوی، تصویر

    قصابی چینی به لذت تا

   نفرت ختم می شود.

 

تفکیک فرهنگها از طریق زبان

nتحقیقات آرنبرگ و نیوهف (Arenberg and Niehoff) نشان می دهد:

n”هیچ چیز جز زبان نمی تواند دو فرهنگ را به طور دقیق از یکدیگر تفکیک کند.“

nمثال: معرفی افراد در یک میهمانی:

nفرد آمریکایی: ”از دیدار شما خوشوقتم“

nفرد مکزیکی: ”از دیدار شما مشعوفم“

نقش ترجمه در ارتباطات میان فرهنگی

nشولت (Schulte) در باره نقش ترجمه و مترجم می گوید:

n”مترجم در همگون سازی ارتباطات محلی و جهانی نقش مهمی ایفاد می کند.“

nنقش ترجمه در ارتباط و ایجاد پل میان تفاوتهای فرهنگی.

نقش استعاره در مبادله معنا

nکلمات حاوی معنا نیستند. این یک استعاره  (Metaphor) است.

nمعانی تنها در انحصار افراد هستند و کلمات این معانی را بیرون می کشند. به همین دلیل، یک کلمه واحد گاه می تواند معانی متفاوتی داشته باشد.

 

کلمه

  

معنی 4             معنی 3              معنی 2           معنی 1

 

 

 

کلمه و معانی متعدد

 


نی

  

انسان عارف           انسان هبوط کرده           نی (الت موسقی)           گیاهی باریک و لوله ای

شکل

 

 

ارتباطات غیر کلامی

 درسهای دوازدهم  و سیزدهم: نقش ارتباطات غیر کلامی در ارتباطات میان  فرهنگی

دکتر حسن بشیر

دانشگاه امام صادق (ع)

پیام های غیر کلامی و ارتباطات میان فرهنگی

nتعریف ارتباطات غیر کلامی از دیدگاه برگون (Burgoon, 1988):

n«ارتباطات غیر کلامی، آن دسته از کنش ها (action) و حالات (attribute) انسانی است  که به صورتی اجتماعی، مفهومی مشترک دارد، به طور عمدی و آگاهانه ارسال و دریافت می شود و دارای پتانسیل لازم برای بازخورد است.»  

پیام های غیر کلامی و ارتباطات میان فرهنگی

nوسعت حوزه ارتباط غیر کلامی

nهیکسون (Hickson, 1989) حوزه ارتباطات غیرکلامی را وسیعتر دیده است.

nمثلا: رنگ دیوارها در یک مصاحبه استخدامی.

nیا: عکسهای روی دیوار به هنگام سخنرانی.

ارتباط غیر کلامی چیست؟

nارتباط غیر کلامی عبارت از:

n«تمام محرک های غیر کلامی در یک محیط ارتباطی که هم به وسیله منبع (فرستنده) و هم با استفاده ازمحیط او به وجود می آید و دارای ارزش پیامی بالقوه برای فرستند و گیرنده است.»

نظرات گافمن

nنظرات گافمن در زمینه ارتباط:

nانتقال اطلاعات: بیشتر از طریق زبان و ارتباط کلامی.

nانتقال مسائل غیر از اطلاعات: از طریق اشارات و ارتباط غیرکلامی.

عملکردهای رفتارهای غیر کلامی

nرفتارهای غیر کلامی  5 عملکرد دارند:

n1- تکرار

n2- تعارف

n3- جایگزینی

n4- تنظیم

n5- تناقض

بقیه عملکرد رفتارهای غیر کلامی

n1- تکرار:

nاستفاده از پیام های غیر کلامی برای تکرار نکته ای که سعی در انتقال آن داریم. (اشاره با دست)

nایست پلیس: با گفتن کلام «ایست» و بالا بردن دست.

nاظهار دوستی: «مخلصم، ارادتمند».

بقیه عملکرد رفتارهای غیر کلامی

n2- تعارف:

nرابطه تنگاتنگی با تکرار دارد.

n«من از کار شما بسیار راضی هستم» و دست به شانه فرد زدن.

nعذر خواهی و نشان دادن پشیمانی در چهره.

بقیه عملکرد رفتارهای غیر کلامی

n3- جایگزینی:

nعمل کردن، بجای بیان کردن.

nدر ‎‎آغوش کشیدن مهمان به جای خوشامدگویی به او.

nپوستر معروف در بیمارستان ها و اتاق های انتظار پزشکان: ساکت باشید!

بقیه عملکرد رفتارهای غیر کلامی

n4- تنظیم:

nارتباط بر پایه تنظیم گفتار.

nتکان دادن سر برای این که «ادامه بده»

nسکوت برای ادامه شنیدن

بقیه عملکرد رفتارهای غیر کلامی

n5- تناقض یا تضاد:

nگفتار با رفتار در تضاد و تناقض است.

nرنگ رخساره نشان می دهد از سرّ درون.

nنگران نباش من خیلی راحت هستم، اما دستمان می لرزد.

nاز دیدن شما خوشحال هستم، ولی به فرد نگاه نمی کنیم.

حوزه های ارتباطات غیر کلامی

nحوزه های ارتباطات غیرکلامی: (10 حوزه)

nجاندت 10 حوزه برای ارتباطات غیر کلامی قائل است.

n1- حرکت شناسی   

n2- حریم شخصی   

n3- نشانه و نماد 

n4- زمان پنداری   

n5- فرا زبانی  

حوزه های ارتباطات غیر کلامی

n6- سکوت silence

n7- بساوشی یا پیام های تماسی    

n8- نمود فیزیکی و تن پوش      

n9- ارتباط بویی   

n10- ارتباط چشمی   

1- حرکت شناسی kinesics
ب- حرکات بدنی
(Facial expression)

nمفهوم حرکت سر به بالا یا پائین

n تفاوت حرکت سر در ایران و آفریقا.

nمفهوم دست دادن:

nدر آمریکا دست دادن محکم نشانه سلام گرم و در فرانسه، نشانه گستاخی است. 

1- حرکت شناسی kinesics
ب- حرکات بدنی
(Facial expression)

nنحوه سلام و خداحافظی در خاورمیانه و ژاپن.

nحرکت سبابه برای آمدن که در مالزی، یک توهین است.

2- حریم شخصی proxemics

nاصطلاح فضای شخصی را نخستین بار ادوارد هال در 1959 در کتاب ”زبان خاموش“ به کاربرد. نظریه عام او می گوید:

nما همگی درون یک حباب نامرئی (invisible bubble) یا سپهر شخصی  (Personal space) به سرمی بریم و همین است که تعیین می کند که مایل به حفظ چه فاصله فیزیکی میان خود با دیگران هستیم.

3- نشانه و نماد sign & symbols

nنشانه ها هنگامی که قراردادی

nباشند، تبدیل به نماد می شوند.

 

4- زمان پنداری chronemics

nزمان پنداری فرهنگ های مختلف 

با یکدیگر متفاوت است. 

 

 nنحوه  مصرف زمان نیز متفاوت است.

nمستقیم وارد شدن در بحث غربیها در جلسات و تعارفات اعراب در اول جلسات. (Jandt,1989,P.82)

5- فرازبانیparalanguage

n3 عنصر مهم فرازبانی:

n1- مشخصه های صوتی (خنده، گریه، فریاد، ناله، فغان، بادگلو، خمیازه).

n2- اصلاح کننده های صوتی (درجه صدا، زیر و بمی صدا، حالت، طنین و آهنگ)

n3- ممیز های صوتی (ام، هوووم، ای ی ی ی و...) 

 

)silence 6- سکوت (

nجاندت می نویسد: « سکوت در ارتباطات، در فرهنگ های مختلف، می تواند نماینده مفاهیم مختلفی چون:

nبی احساسی

nگم گشتگی

nسرکوب شدگی 

nابراز قهر   

nدر فکر بودن 

nمتعمق شدن

nافسردگی، باشد.“

7- بساوشی یا پیام تماسی  hap tic 

nنقش حس لامسه در نوزادان بسیار مهم است.

nروبوسی کردن مردان

nدست دادن با دست چپ 

8- نمود فیزیکی و تن پوش clothing & physical appearance

nچه بسا یک لباس در یک

nفرهنگ، نشانه ای از حرمت و

nهمان لباس در فرهنگی دیگر،

n نشانه بی حرمتی باشد.  

9- ارتباط بویی olfactics

nویکتور هوگو می گوید:

nهیچ چیز مثل بو خاطره ای را در ذهن زنده نمی کند.

nبو یک وسیله ارتباطی مهم است. صنعت عطر و ادکلن برای همین پایه گذاری شده است

10- ارتباط چشمی oculesics

nارتباط چشمی یا ”اوکلاسیک“ از حوزه هایی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. برخی یافته ها حاکی از آن است که درجه گشادگی مردمک چشم می تواند منتقل کننده مفاهیم شود. ( مانند تعجب)

 

 

                                                        

                              

 

حدیث عشق

السلام علیک یا ابا عبد الله الحسین (ع)

 

حدیث عشق تو دیوانه کرده عالم را

به خون نشانده دل دودمان آدم را

غبار ماتم تو آبروبه من بخشید

به عالمی ندهم این غبار ماتم را

به یمن گریه برای تو روز محشر هم

خموش می کنم از اشک خود جهنم را

اگر بناست دمی بی تو بگذرد عمرم

هزار بار بمیرم نبینم آن دم را

من و جدا شدن از کوی تو خدا نکند

خدا هر آنچه کند از توام جدا نکند

 

معرفی سه کتاب در موضوع: دین، رسانه و فرهنگ عامه پسند

 

معرفی سه کتاب در موضوع: دین، رسانه و فرهنگ عامه پسند

 

در چند روز اخیر، آخرین شماره فصلنامه "مطالعات فرهنگی و ارتباطات" انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات منتشر گردید. در این فصلنامه سه کتاب در موضوع:

 دین، رسانه و فرهنگ عامه پسند

را معرفی کرده ام که به علاقمندان توصیه می کنم آنرا مطالعه کنند.

این سه کتاب عبارتند از:

1- Hoover, S. and Lundby, K. (eds.) (1951), Rethinking Media, Religion and Culture, Sage.

(استوارت ام. هوور و نات لاندبای، بازاندیشی درباره رسانه، دین و فرهنگ، ترجمه: مسعود آریایی نیا، تهران: انتشارات سروش و مرکز تحقیقات ، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیما، 1382، 379 صفحه.)

2- Kintz, L. and Lesage, J.  (eds.) (1998), Media, Culture and the Religious Right, University of Minnesota Press, 380 Pages.

3- باهنر، ناصر، رسانه ها و دین: از رسانه های سنتی تا تلویزیون، تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، 1485، 227 صفحه.

 

ضمنا بهمین مناسب اولین خبری که در روزنامه شرق سال 1383 در مورد راه اندازی این انجمن منتشر گردیده بود را در اینجا آورده ام. البته لازم به ذکر است که هم اکنون جناب آقای دکتر تقی آزاد ارمکی استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ریاست انجمن را عهده دار بوده و جناب آقای دکتر مسعود کوثری سردبیری فصلنامه را بعهده دارند.

از خداوند متعال برای همه آنان موفقیت روز افزون خواستارم.

                                                                                            

                             "وب نما"

 

انجمن ایرانى مطالعات فرهنگى و ارتباطات اعلام موجودیت کرد

 

هادى خوشنویس : بعد از بزرگداشت دکتر معتمدنژاد و تاسیس دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایى انجمن ایرانى مطالعات فرهنگى و ارتباطات با حضور اساتید و دانشجویانى از دانشگاه هاى مرتبط در دانشکده علوم اجتماعى دانشگاه تهران به عنوان سومین خبر مسرت بخش براى فعالان عرصه ارتباطات، اعلام موجودیت کرد.در آغاز مراسم دکتر حمید عبدالهیان مدیر گروه ارتباطات دانشگاه تهران، گزارشى از تلاش ها و روندهاى طى شده جهت پیگیرى تاسیس و راه اندازى انجمن ارائه کردند. در انتخابات انجام شده دکتر محسنیان راد از دانشگاه امام صادق، دکتر مسعود کوثرى، دکتر اعظم و دکتر مهدى منتظرقائم از دانشگاه تهران، دکتر مهدى فرقانى، دکتر محمود شهابى و دکتر محمدسعید زکایى از دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایى به عنوان هفت عضو ثابت هیات مدیره و دکتر حسن خجسته از صدا و سیما و تژا میرفخرایى از دانشگاه علامه طباطبایى به عنوان اعضاى على البدل برگزیده شدند

)شرق- چهارشنبه ۲۳ دى ۱۳۸۳ - ۱ ذیحجه ۱۴۲۵ - ۱۲ ژانویه ۲۰۰)

نشست ظرفیت های رسانه ای جهان اسلام

 

نشست ظرفیت‌های رسانه‌یی جهان اسلام برگزار شد

سرویس: رسانه
1386/09/14
12-05-2007
15:12:52
8609-08446:
کد خبر

خبرگزاری دانشجویان ایران - تهران
سرویس: رسانه

نشستی با عنوان ظرفیت‌های رسانه‌یی جهان اسلام، صبح امروز در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، با سخنرانی رییس دانشکده‌ی فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و با حضور جمعی از اساتید، محققان و پژوهشگران برگزار شد.

به گزارش خبرنگار رسانه‌ی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دکتر حسن بشیر در این نشست طرح پژوهشی را با عنوان ظرفیت‌های رسانه‌یی جهان اسلام که قرار است در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و با پنج هدف آشنایی اجمالی با ظرفیت‌هایی رسانه‌یی جهان اسلام، تبیین اهمیت ظرفیت‌های رسانه‌یی جهان اسلام، ضرورت بررسی ظرفیت‌های رسانه‌یی جهان اسلام، طرح محورهای مهم در مطالعه‌ی ظرفیت رسانه‌یی جهان اسلام و تبیین ابعاد طرح تحقیقاتی ظرفیت‌های رسانه‌یی جهان اسلام مورد بررسی قرار ‌گیرد، ارائه کرد.

بشیر در طرح یاد شده با اشاره به پنج تحول مهم جهانی در عصر جدید یعنی تحول جهان از مرحله‌ی روابط بین‌الملل و روابط دولت - ملت به مرحله‌ی ارتباطات بین‌الملل یعنی ارتباطات انسانی و افکار عمومی، تحول مفهوم ارتباطات از حمل و نقل به تبادل پیام یا به قول پروفسور مولانا همگرایی، تحول مفهوم قدرت از سخت‌افزار به نرم‌افزار، تحول مفهوم توسعه از تکنولوژیک به انسانی و همچنین تحول مفهوم ملی و بین‌المللی، تبدیل سریع پیام ملی به بین‌المللی اظهار کرد: با نگاه به این تحولات باید مشخص شود که چگونه و با چه شاخصی باید به ظرفیت‌های جهان اسلام توجه شود.

وی همچنین با نگاهی به تحولات جهان اسلام در 50 سال آینده مانند افزایش جمعیت ملل مسلمان، ظهور جمهوری‌های بیشتر و غیره افزود: تنوع زبان در کشورهای اسلامی به دلیل مشکل بودن ارتباط با کشورهای دیگر و همچنین مشکل بودن آشنایی کامل به رسانه‌های زبان‌های مختلف ارتباط را سخت‌تر کرده است، چراکه در انتقال پیام و شناخت زبان و بحث‌های تاریخی مرتبط با تحولات مفاهیم بسیار مهم و ضروری است.

او در ادامه به وضعیت رسانه‌ها در کشورهای اسلامی پرداخت و درباره‌ی چرایی ضرورت شناخت رسانه‌های جهان اسلام، آگاهی و شناخت، ارتباط فعال، دعوت و تبلیغ، ایجاد ضد جریان اطلاعات بین‌المللی (از جنوب به شمال)، آشنایی برای ایجاد صداهای متعدد، انتقال تجربیات، خنثی کردن تبلیغات منفی و همکاری برای تنوع صداها را از نکات مهم و قابل توجه دانست.

بشیر در این طرح درباره‌ی محورهای نگاه به ظرفیت جهان اسلام نیز تاکید کرد:‌ اینکه در ارائه‌ی پیام باید مسلمانان (که می‌توانند در هر کشوری مثلا فرانسه حضور داشته باشند) مد نظر قرار گیرند و یا کشورهای اسلامی و یا اینکه کدام رسانه (از قبیل مکتوب، شنیداری، دیداری و الکترونیک اولویت داشته و به انتقال پیام کمک می‌کنند، هر کدام موضوعی است که می‌بایست به آن‌ها توجه ویژه‌ای شود.

انتهای پیام

کد خبر: 8609-08446

حیات خلوتی برای خوددرمانی

 

 209:   تعداد بازدیدکنندگان

12:18:35 PM  1383/2/16

  حیات خلوتی برای خوددرمانی

بنام خدا

در اردیبهشت ماه 1383 زمانیکه هنوز مقیم لندن بودم، این مطلب را برای سایت «بازتاب» ارسال کردم که در همان ماه نیز منتشر گردید. اکنون که وبلاگ «وب نما» راه اندازی شد، مناسب دیدم که این مطلب که درآمدی بر «وبلاگ نویسی» است در همین آغاز فعالیت این وبلاگ مجددا منتشر گردد.

                                        «وب نما»

نگاهی روانشناسانه به وبلاگ‌نویسی

 

دکتر حسن بشیر   hbashir100@hotmail.com 

 

تاریخچه وبلاگ هرچه باشد و از هر زمانی این حرکت آغاز شده، هرچند در حد خود مهم است اما نمی‌تواند به اندازه آنچه تا کنون انجام داده و در این زمینه به آن دسترسی پیدا کرده، اهمیت داشته باشد. وبلاگ یک فضای مجازی تر در عالم مجازی اینترنت است. اما این فضا بخشی از فضای بزرگتری است که همه در آن نفس می کشند و یا در حقیقت حرکت می کنند و جایگاه خود را در این فضا تعیین می کنند.

 

این فضا، گرچه حجم و شکل آن توسط افراد انتخاب می شود و حیات خلوت آنان تلقی می گردد، ولی به هیچ وجه یک فضای «شخصی» به مفهوم عدم دسترسی کامل دیگران به آن نیست. بخشی از فضایی است که همگان از آن استفاده می کنند. از طرف دیگر محتوای این فضا، هر چه باشد، نیز کاملا شخصی نیست. شاید به علت اینکه می‌توان در این فضا آزادانه حرکت کرد و هرچه خواست طراحی کرد، نوعی از «فردیت» و «شخصی بودن» به معنای یک محصول «شخصی» که به دیگران ارتباطی ندارد، از آن استنباط کرد. اما بعلت اینکه این فضا برای دیگران نیز قابل دسترسی بوده و امکان دیدن و بهره‌برداری کردن از آن دارند، از نوعی «عمومیت» یا «همگانی بودن» برخوردار است.

 

اگر تعریف انسان به عنوان «حیوان ناطق» را کمی ابتدائی و یا قدیمی بدانیم، تعریف «حیوان ارتباطی» را می توان مناسبترین و یکی از جدیدترین تعاریف مربوط به معرفی هویت انسان دانست. انسان است که می تواند ارتباط برقرار کند. نه تنها با دیگران بلکه با محیط خود و حتی با محیط های فراتر از خود. هیچ موجود زمینی دیگری از این توانائی در این سطح برخوردار نیست. شاید برخی از حیوانات بتوانند در فضای محدودی و یا بعلت حاکمیت غرایز ویژه ای نوعی از ارتباط را با یکدیگر نشان دهند، اما این ارتباط که معمولا میان حیوانات همنوع صورت می گیرد از جنس و ماهیت ارتباطات حاکم بر انسان نیست.

 

از دیدگاه مادی، ارتباط انسان ـ انسان، مهمترین نوع ارتباطات ممکن برای بشر است. این اهمیت از آنجا ناشی می شود که ارتباط مزبور می تواند دو طرفه باشد. تاثیر گذار باشد. به نتایج معلوم و مشخص و گاهی دور از انتظار منجر گردد و بالاخره دارای بار منفی و یا مثبت باشد.

 

جوامع کنونی به برکت گسترش همین نوع از ارتباطات است که از جوامع گذشته کاملا متفاوت گشته و مشخصه اصلی این جوامع بنا به تعبیر جیانی واتیمو جامعه شناس معاصر، «ارتباطات عمومیت یافته یا همگانی» است. این عمومیت با گسترش پدیده وبلاگ ها می رود تا به تحقق کامل در حوزه ارتباطات انسانی تبدیل گردد.

 

زبان بمنزله مهمترین عامل ارتباط انسان ـ انسان در ایجاد زمینه های مناسب برای فعال کردن این ارتباط نقش بسزائی دارد. با رشد و توسعه تکنولوژی، ابزارهای گوناگونی برای شکل دادن به کیفیت استخدام زبان برای ایجاد روابط مختلف بوجود آمد. شکل گیری بهره برداری بهینه از زبان، فراتر از سخن گفتن و ارتباط دو طرفه و رو در رو گردید. محصولات زبانی بعنوان ابزار «ارتباط» بیش از وسیله «تکلم» زمینه های رشد ارتباطات همه جانبه انسان با انسانهای دیگر را فراهم کرد. امیل بنونیسته (Emile Benveniste) زبان شناس فرانسوی در این زمینه نقش زبان را فراتر دانسته و آنرا عامل شکل گیری ذهنیت انسان دانسته و تاکید می کند که «ذهنیت در زبان و از طریق زبان ایجاد می گردد.» (مسائل زبان شناسی عمومی، 1969)

 

اینترنت، یکی از ابزارهای مهم، و تا این لحظه از زمان، آخرین وسیله مورد استفاده برای رشد و توسعه ارتباطات انسانی است که توانسته محدوده زمان و مکان را درنوردد و فراتر از ارتباطات شخصی ـ شخصی یا شخصی ـ اشخاص پا در عرصه ارتباطات شخصی ـ عمومی و یا حتی فراتر از آن عمومی ـ عمومی بگذارد، می باشد. اینترنت زندگی و هستی را بگونه ای تغییر داده است که بنا به تعبیر دانیل بل، جامعه شناس معاصر در «جامعه ما قبل صنعتی» انسان «بازی بر علیه هستی» را تجربه کرده است. در «عصر صنعتی» زندگی انسان «بازی علیه هستی مصنوعی» است. بر عکس این دو، زندگی انسان در «جامعه فراصنعتی» یا «جامعه ارتباطی» بازی میان اشخاص است. این اشخاص اند که با کشف درون و ارتباطات «میان درونی» زندگی جدیدی را در عالم ارتباطات کنونی رقم زده‌اند که آثار آن بر حرکت همه جانبه انسان در زندگی کاملا روشن نشده و نیازمند گذشت زمان بیشتری است.

 

این بازی میان اشخاص به یک بازی واقعی تبدیل شده است که مهمترین مشخصه آن این است که در یک عالم مجازی شکل می گیرد، اما می تواند بر روند زندگی بیرونی و درونی انسانها تاثیر بگذارد.

 

وبلاگ نیز محصول رشد درونی ارتباطات در عالم اینترنت است. این محصول، بازتاب تعامل انسان با فضای مجازی اینترنت است. این تعامل اگر در آغاز جنبه نظامی یا اقتصادی داشت، هم اکنون از این دو زمینه بسیار فراتر رفته و به فضائی برای به نمایش گذاشتن ابعاد فردی با تمامیت ظرفیت خود در یک عرصه عمومی، تبدیل شده است.

 

تکنولوژی ارتباطات اگر توانست عرصه های جدیدی در روابط انسان را فتح نماید، در عین حال زمینه ابراز وجود انسان را نیز مهیا ساخته است. رسانه هایی همچون رادیو و تلویزیون تنها بخشی از هویت انسانی را که می‌توانست برای دیگران عیان‌تر باشد را به معرض نمایش گذاشتند. ولی اینترنت زمینه را برای عرضه کردن بسیاری از ابعاد درونی انسان را آماده ساخت. اکنون انسان عصر ارتباطات می تواند آزادانه تصورات و خفایای زندگی درونی خود را در فضای مجازی اینترنت بریزد و جهانی را از آن خبردار سازد. این فضا به هر اندازه‌ای که بتواند از اسرار جدید پر گردد می تواند مرتبطین جدیدی را بخود جذب کند. گوئی خلاقیت در خلوت نیز هم اکنون به عامل جذب انسانهائی که در پی کنکاش در عالم درون هستند را بیش از پیش به خود مشغول کرده است. انسان این جهان مجازی، خلاقیت خود را محصولی مشترک و برخاسته از تعامل با عالم درونی انسانها می داند که در صدد آن است که دیگران را به حیات خلوت زندگی خود فرا خواند و آنان را با خود آشنا سازد. این آشنائی و ارتباط می تواند نوعی بازگو کردن خود و در حقیقت کشف دیگرانی است که می‌توانند با وی (خود) زمینه‌ای از ارتباط، حتی در سطح یک «کلیک کردن» که می توان آن را «سلام اینترنتی» خواند و انداختن یک نگاه ساده به این حیات خلوت باشد. اوج تلاقی در این زمینه زمانی اتفاق می‌افتد که سطح ارتباط از حالت یک طرفه به دو طرفه تبدیل و پیامی از انسانهای دیگر دریافت گردد. استمراریت این ارتباط و تبدیل آن به شخص ـ عموم زمانی اتفاق می افتد که مسائل طرح شده در این فضا توانسته باشد که افراد زیادتری را بخود جذب و نوعی همخوانی و یک نواختی درونی را میان آنان برقرار سازد. 

 

وبلاگ در این مرحله به عرصه فعالی تبدیل می شود که در آن بازیگران مختلف بجای طرح مسائل «خارج از خود» به «خودبیانی» با استفاده از شناخت روانشناسانه بوجود آمده از «دیگر خود» با دیگران می پردازند. هر اندازه این شناخت عمیقتر شود، ارتباط فعالتر و سطح آن گسترده تر می شود.

 

در روانشناسی جدید، گفته می شود که بازگو کردن درون برای روانپزشک بهترین وسیله برای کشف نارسایی ها و پیدا کردن راه برای زدودن کاستی های روانی است. اصولا طرح «ناخودآگاه» بصورت آگاهانه است که می‌تواند درمان‌ساز باشد. این درمان به قول ژاک لاکان می‌تواند تنها از طریق «گفتمان» و «گفت‌وگو» به دست آید که وبلاگ را می‌توان یکی از بهترین بسترهای غیر سازماندهی شده گفتمانهای پراکنده در جهان معاصر دانست که می توانند به یک «درمان عمومی» تبدیل شوند.

 

یکی از مشکلات عصر جدید نبود گوشهای کافی برای شنیدن صداهای درونی انسان است. صداهائی که گاهی به گلوله ای تبدیل می شوند که اگر نه دیگران، حداقل صاحب آن را می توانند مورد هدف قرار دهند. این صداها اگر در درون زندانی شوند در بهترین حالت، به دردهائی تبدیل می شوند که می توانند عملکرد انسان در زمینه های مختلف را تحت الشعاع قرار دهند. هر مقدار این صداها بتوانند به فضائی دمیده شوند که در آن پژواکی هر چند محدود ایجاد کنند به دریچه ای تبدیل می شوند که خانه درون را با فضای بیرون مرتبط می سازند و حالتی از روانشناسی خود آگاه که محصول ریختن تصورات درون در فضای بیرون آزاد است بوجود آورند که گونه ای از «خود درمانی» است.

 

انسان عصر کنونی با بهره برداری از فضای مجازی ایجاد شده، دیگر نگران سانسور، محدودیت‌ها و یا برخورد از نوع ویژه نیست. او حتی می‌تواند در فضای بوجود آمده با نامی دیگر و وجودی ناشناخته و ماسکی که هر لحظه می تواند تغییر یابد در این فضا قدم بزند و خود را آشکار کند و یا دیگران را به شکار خود درآورد. در این وضعیت، درون انسانی، آزادتر از همیشه، می تواند عیانتر گردد. در شرایط جدید دغدغه ای برای گفتن ناگفته ها نیست. شیوه خاصی برای به نمایش گذاشتن زوایای درونی وجود ندارد. آزادی بمعنای وسیع آن مورد آزمایش قرار می گیرد. کشفی از حجاب درون صورت می گیرد که تا کنون تجربه نشده است.

 

با گذشت زمان، وبلاگ ها در حال تبدیل شدن به یک ضرورت هستند. ضرورتی برای آشنا کردن دیگران با خود. این وضعیت تنها محصول تنهایی «انسان» و یا «جدایی» عملی وی از دیگران نیست که خود در برخی از جوامع بویژه غربی به یک مساله جدی تبدیل شده است، بلکه حتی در جوامع سنتی نیز محصول نبودن «گوشهای شنوا» برای شنیدن فریادها و صداهای درونی انسانها بویژه جوانترهاست. هر چه فاصله خارجی و ظاهری انسانها با یکدیگر بیشتر می شود، احساس ضرورت به ایجاد فضائی برای ارتباط درونی بیشتر می گردد. شاید کشف ناخواسته وبلاگ ها و این فضای عظیم «خودگردان» بر اساس احساس ضرورتی بوده است که ناشی از بحران کمبود ارتباطات خارجی انسانها با یکدیگر باشد که اینچنین توانسته است در زمان کوتاهی به یک جریان همه گیر تبدیل گردد.

 

آثار این ارتباط هر چه باشد، در نازلترین صور آن نوعی «تخلیه درونی» و تلاش در فعال کردن ویژگی انسان که در مقوله «ارتباط» نهفته است، می باشد. «موجود ارتباطی» را نمی توان از خاصیت ارتباط بازداشت. اگر چنین گردد، دیگر آن انسان، بشر کنونی نیست، موجود دیگری است که نام دیگری باید بر آن گذاشت.

اظهار نظر درباره این مطلب  

بازگشت

 

Site Meter

 

یادداشت جناب آقای مهندس رجبی

یادداشت جناب آقای مهندس رجبی

در مورد "وب نما"

 

  با گسترش اینترنت، مجالی کاربران یافتند که سخنان، اندیشه ها و گفتار خود را از طریق وب به اطلاع دیگران برسانند.یکی از بهترین این ابزارهای  رایگان که نظر مخاطبان را هم به اطلاع نویسندگان می رساند وبلاگ است. در میان وبلاگ های نگارش شده با اهداف و مقاصد گوناگون شاید مستند ترین آنها ، وبلاگ هایی است که استادان و معلمان و مربیان  دائر نمودند. در میان استادان دانشگاه  تا آنجا که بنده اطلاع دارم دکتر آشنا تنها استادی است که دارای ویلاگ است.

http://ashna1343.persianblog.ir/

دو تن از استادان دانشگاه دارای وبگاه هستند .دکتر افتخاری به نشانی :

http://www.eftekhary.ir

و دکتر بشیر به نشانی :

www.hbashir.com

جدیدا دکتر بشیر وبلاگ خود راهم به نشانی

www.hbashir.blogsky.com

راه اندازی نموده است که جای تقدیر دارد.البته چون اولین یادداشت را گذاشتند تا وبلاگی سرآمد راه درازی در پیش دارند.

از وبلاگ های خوب دانشجویان دانشگاه باید به وبلاگ های دانشکده ارتباطات، الهیات، ، حقوق ،علوم سیاسی و مدیریت نام برد.

ایجاد پیوندهای مفید و پیوند دادن به دیگر وبگاه ها و وبلاگ های مرتبط و تعامل با آنها،راهی برای بازیابی بهتر و ارتقاء رتبه وبلاگ در هنگام جستجوی آن در موتورهای کاوش همانند گوگل است.
رجبی

 

abbas rajabi
head of information center
library and information center
imam sadiq university
tel:+982188094001-5 (507)

 

سخن اول

بنام خدا

«سخن اول»

 

این وبلاگ، شاید با بسیاری از وبلاگ های دیگر تفاوت چندانی نداشته باشد، اما در عصر ارتباطات هر حرکت و اقدامی که جنبه اطلاع رسانی داشته باشد می تواند از ویژگی خاص خود برخوردار باشد.

در حقیقت در اینجا اصل "ارتباط" حائز اهمیت است. با ایجاد این پل ارتباطی نوعی از تفاهم، هر چند محدود، بوجود می آید که اهمیت بسزائی دارد.

عصر ارتباطات می تواند عصر تفاهم و یگانگی باشد، البته اگر افراد و جوامع مختلف آنرا با جدیت و علاقمندی بخواهند و به دنبال آن باشند. این تفاهم ریشه در اندیشه و تفکر دارد و انسان عصر ارتباطات بیش از هر چیز نیازمند اندیشه های نو و تفکری است که ریشه در اصالت ها دارد. آزادی در انتخاب اندیشه با فطرت سازگار است و بزرگترین هنر عصر ارتباطات بازگشت آزادانه و انتخاب گرایانه انسان به فطرت خویشتن است. فطرتی که بهترین پل ارتباطی میان همه انسانهاست.

شناخت علمی مباحث مربوط به فرهنگ و علوم ارتباطات می تواند زمینه های ارتباطی لازم را بوجود آورد. البته اگر این شناخت ناظر به هدف باشد و بخواهد که آنرا محقق سازد.

حرکت در جهت برقراری این ارتباط از اهداف عمده این وبلاگ است. البته اگر بتوانیم.

                    

                                                    «وب نما»

تولد «وب نما»

بنام خدا

                                          روزیکه وبلاگ «وب نما» متولد شد

امروز (۱۸/۱۰/۱۳۸۶) و در حالیکه تهران سفید پوش شده است این وبلاگ را راه اندازی کردم. عنوان آنرا «وب نما» گذاشتم. آنچه که در این وبلاگ خواهم داشت علاوه بر یادداشت های خودم٬ مطالب مربوط به حوزه های میان رشته ای فرهنگ و علوم ارتباطات است. امیدوارم که برای خوانندگان مفید باشد.

حسن بشیر