فصل تحلیل انتخابات
فهرست فصلنامه مطالعات انتخابات
شماره: 4
سال: تابستان 1392
عنوان : تحلیل گفتمان بیانات مقام معظّم رهبری (مدّ ظلّهءالعالی) دربارة انتخابات یازدهم ریاستجمهوری اسلامی ایران (24 خرداد1392)
چکیده: مشارکت در انتخابات و رأی دادن، از مؤلّفههای اساسی رفتار سیاسی شهروندان و یکی از اشکال مشارکت سیاسی محسوب میشود. در این مقاله، بیانات مقام معظّم رهبری دربارة انتخابات یازدهم ریاستجمهوری اسلامی ایران (24 خرداد 1392) مورد مداقّه قرار گرفته است. رویکرد نظری در این مقاله، ترکیبی از نظریّات گفتمانی فوکو، لاکلاو و موفه، فرکلاف و اقتدار و مشروعیّت بوده که نهایتاً از روش عملیاتی تحلیل گفتمان (پدام)1 برای تحلیل بیانات مزبور استفاده شده است. نتایج تحلیل منجر به کشف یا پیشنهاد «اصول نظریّه انتخابات ریاستجمهوری از دیدگاه رهبری (مدّ ظلّهالعالی)» شده است که بر اساس چهار محور اساسی، «ساختارسازی انتخاباتی»، «اخلاقگرایی انتخاباتی»، «اصولگرایی انتخاباتی» و «مشروعیّتسازی انتخاباتی» استوار است.
نویسنده : حسن بشیر دانشیار دانشگاه امام صادق (ع)
نویسنده : جعفر عبدالملکی پژوهشگر و مدیرکل پژوهش استانها و خارج از کشور مرکز تحقیقات صدا و سیما
نویسنده : فاطمه احمدی کارشناسی ارشد ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران دانشجو
عنوان : طبقهبندی استدلالها برای انتخاب رئیسجمهوری: الگوپردازی بر پایه درگیریهای مبتنی بر نگرش
چکیده: رأی دادن در انتخابات ریاستجمهوری بهعنوان یک رفتار سیاسی، همچون دیگر رفتارهای اجتماعی، مبتنی بر نگرشهایی است که ارزیابیهای سیاسی و اجتماعی رأیدهنده را به نمایش میگذارد. این ارزیابیها، در سایه استدلالهایی بیان میشود که نه تنها علت ترجیح نامزدی را بر دیگر نامزدها نشان میدهد، بلکه میتواند بیانگر سطح و نوع درگیری افراد با انتخابات باشد. درگیری، پیامدی برآمده از نگرش ابزاری به انتخابات و درگیری ارزشی بیانگر نگرش اعتقادی و ایدئولوژیک به آن است. در این حال، سطوح درگیری را به دو سطح پایین و بالا تقسیم کردهاند. بر پایه نظریه داده مبنا (نظریه زمینهای)، به منظور دستهبندی و الگوپردازی استدلالها منتهی به رفتار رأیدهی بر پایه درگیریهای مبتنی بر نگرش، مطالعهای در میان رأیدهندگان تهرانی واجد شرایط انجام شد. با مراجعه به 345 نفر از کسانی که دستکم یک بار رأی داده بودند، پیرامون اهمیّت و انگیزههای مشارکت آنان در انتخابات ریاستجمهوری و انتظاراتشان از منتخب خود، مصاحبهای انجام شد. هدفِ مصاحبه استخراج استدلالهایی بود که چرایی رأی دادن به نامزد معیّنی را توجیه میکرد. بیش از 3000 استدلال جمعآوری شد که پس از عملیات پالایشی، به 609 گویه کاهش یافت. سپس بر پایه سطح و نوع درگیری، استدلالها در چهار گروه در قالب یک جدول 2×2دستهبندی گردید. نتایج نشان داد میتوان الگویی از سوگیریهای استدلالی را بر پایه سطح و نوع درگیریهای مبتنی بر نگرش طبقهبندی و چهار گونه سوگیری استدلالی نخبگان، متعهدان، نیازگشا و شخص- محور را از هم متمایز کرد.
نویسنده : حکیمآرا محمّدعلی عضو هیئت علمی دانشگاه صداوسیما دانشکده ارتباطات
عنوان : تحلیل گفتمان خبرگزاریها و پایگاههای خبری داخلی درباره مناظرههای انتخاباتی رسانه ملی (1388-1392)
چکیده: مناظرههای انتخاباتی رسانه ملی، به دلیل قدرت جریانسازی خود، بازتاب گستردهای در جامعه و همینطور رسانههای سایبری و شبکههای اجتماعی دارند. در این میان خبرگزاریها و پایگاههای خبری داخلی به بیان پیشنهادها و انتقاداتی درباره این مناظرهها پرداخته و نقاط قوت و ضعف این برنامهها را بررسی کردهاند. در این پژوهش، با استفاده از روش عملیاتی تحلیل گفتمان(PDAM) نحوه بازنمایی مناظرههای انتخاباتی و سیاسی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در خبرگزاریها و پایگاههای خبری داخلی در بازه زمانی چهار ساله (1388-1392) مورد ارزیابی قرار گرفت. بهعلاوه، پس از تحلیل گفتمانی 144 محور اساسی از اخبار، مقالات و گزارشهای 30 رسانه سایبری داخلی، 11مورد نقطه قوت و 19 مورد نقطه ضعف این مناظرهها از نگاه رسانههای سایبری داخلی شناسایی و بررسی شد. سپس در بخش پایانی پژوهش، پیشنهادها و نکاتی در خصوص تقویت مناظرهها و ترسیم الگوی مطلوب مناظرههای انتخاباتی و سیاسی در رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است.
نویسنده : رامین شمسایینیا دکترای علوم ارتباطات دانشجو دانشگاه علامه طباطبایی
عنوان : تحلیل گفتمان اخبار انتخابات ریاستجمهوری دوره دهم
چکیده: پژوهش حاضر، با توجّه به اهمیّت و کارکرد رسانههای خبری در مقوله مهمّی چون انتخابات و تعیین گفتمانها و انگارههای ساخته شده پیرامون آن انجام گرفته است. این پژوهش، بر آن است تا مشخّص کند در انتخابات دوره دهم ریاستجمهوری، در پایگاههای دو رسانه خبری بیبیسی و رادیو فردا، چه نوع انگارههایی ساخته شده است و گفتمان روانی و تبلیغاتی متون خبری آنها چه بوده است. روش استفاده شده در این پژوهش، روش تحلیل گفتمان است. حجم نمونه شامل دوازده متن خبری است که پایگاه بیبیسی فارسی 6 متن و پایگاه رادیو فردا نیز 6 متن از این حجم خبری را به خود اختصاص دادهاند. انگارهسازی متون خبری پایگاه بیبیسی فارسی در قبال انتخابات ریاستجمهوری ایران مشابه متون خبری پایگاه رادیو فردا انجام شده است. گفتمانهای روانی و تبلیغاتی، ایجاد تفرقه بین گروههای سیاسی و بحرانآفرینی در کشور در خرداد سال 88 در متون خبری این دو پایگاه حاکم بوده است.
نویسنده : فرامرزیانی سعید دانشجوی دکترای علوم ارتباطات دانشگاه علوم و تحقیقات
نویسنده : علی جعفری دکترای علوم ارتباطات دانشجو دانشگاه علوم و تحقیقات
عنوان : بررسی رابطه بین استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی انتخاباتی (مطالعه موردی شهروندان همدان)
چکیده: پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین استفاده از وسایل ارتباط جمعی (داخلی و خارجی) و مشارکت سیاسی انتخاباتی می پردازد. همچنین رابطه بین میزان اعتماد به وسایل ارتباط جمعی (داخلی و خارجی) و مشارکت سیاسی نیز مد نظر بوده است. در این پژوهش، با بهره گیری از یک چارچوب نظری ترکیبی به بررسی تجربی فرضیه، رابطه بین استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی شهروندان همدان پرداخته شده است. نتایج این پژوهش، در خصوص میانگین مشارکت سیاسی انتخاباتی (انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی، مجلس خبرگان رهبری و شوراهای اسلامی شهر) نشان میدهد که این نوع از مشارکت با میانگین (93/1 از 4) در سطح نسبتاً متوسّطی قرار دارد. همچنین بررسی میانگین ها در خصوص مشارکت سیاسی انتخاباتی نشان میدهد که بیشترین میانگین با (47/2 از 4) به گویه شرکت در انتخابات ریاست جمهوری اختصاص دارد که بالاتر از سطح متوسّط قرار داشته و از وضعیّت مطلوبی برخوردار میباشد. نتایج پژوهش با استفاده از ضریب همبستگی نشان میدهد که استفاده از وسایل ارتباط جمعی با میزان مشارکت سیاسی انتخاباتی رابطه مستقیم و معناداری دارد، به این صورت که با افزایش میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی داخلی، مشارکت سیاسی انتخاباتی افزایش مییابد و با افزایش میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی خارجی میزان آن کاهش می پذیرد.
نویسنده : حسین رضایی دانشجوی دکتری جامعه شناسی بررسی مسائل اجتماعی ایران دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
نویسنده : سعید خوشبخت کارشناس ارشد علوم ارتباطات اجتماعی
نویسنده : قربانعلی ابراهیمی استادیار دانشگاه مازندران
عنوان : رسانه ها و مناظره های انتخاباتی: گزارشی از مناظره های انتخاباتی تلویزیونی در بریتانیا1 در سال 2010
چکیده: در انتخابات عمومی 2010 بریتانیا، برای نخستین بار مناظره های تلویزیونی انتخاباتی برگزار شد. با ملاحظه مقالات، مصاحبه ها و برنامه های منتشر شده درباره سه مناظره تلویزیونی سال 2010 بریتانیا میتوان گفت: پیش از اینکه رهبران احزاب در بریتانیا با برگزاری مناظره ها موافقت کنند، مردم این کشور پنجاه سال منتظر ماندند. بر اساس یافته های پژوهش های پیشین، کارشناسان رسانه متوجّه شده بودند که مناظره های تلویزیونی، بیش از دیگر اشکال رقابتهای انتخاباتی، دیده میشود؛ کارشناسان رسانه و سیاست در بریتانیا، میدانستند که در سال 2010 میلادی، مردم این کشور، علاقه ای به دیدن سیاستمداران بر روی تلویزیون ها نداشتند. آنان احساس میکردند برای دریافتن و استخراج نظر واقعی سیاستمداران، باید کلی زمان صرف کنند. مردم نمیدانستند به چه کسی اعتماد کنند و نمی دانستند اهداف سیاسی رهبران احزاب، کدام است. در این مقاله، پیشینه مباحث درباره مناظره های تلویزیونی رهبران احزاب سیاسی، گفتگوهای نمایندگان احزاب و رسانه ها و 76 اصل مورد توافق درباره اجرای مناظرهها و شرح مختصری از سه مناظره نخست وزیری ارائه میشود. همچنین به منظور تبیین اهمیّت نقش مجری، شرح کوتاهی از ویژگی های مجریان سه مناظره آورده میشود. از آنجایی که هر مناظره و چگونگی تحلیل عملکرد رهبران سه حزب کارگر، محافظه کار و لیبرال دمکرات، همزمان در سه مرحله و توسّط خبرنگاران شبکه برگزارکننده مناظره، اعضای احزاب و کارشناسان سیاسی و نیز رأی دهندگان صورت میگرفت، چکیدهای از این ارزیابی ها ارائه میشود تا روشن شود چگونه پیش، در حین و پس از برگزاری مناظره، رسانه به ارزیابی آن همّت می گمارد تا رأیدهنده، با آگاهی بیشتر رأی دهد. -1 بریتانیا از چهار بخش تشکیل شده است. سه بخش آن را کشورهای باستانی انگلستان، اسکاتلند و ولز تشکیل میدهند که رویهم بریتانیای کبیر را تشکیل میدهند. بخش چهارم ایرلند شمالی است که در جزیره ایرلند قرار دارد اما در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بریتانیا را انگلستان و گهگاه انگلیس مینامیم.
نویسنده : اسماعیل فلاح رکنی کارشناس ارشد ارتباطات