بشیر: «خبر» از دیدگاه قرآن کریم دارای «شفافیت واقعی»‌ است

بشیر: «خبر» از دیدگاه قرآن کریم دارای «شفافیت واقعی»‌ است

خبرگزاری ایکنا (خبرگزاری بین المللی قران)

سه شنبه 13 خرداد 1393

یک شنبه 11 خرداد 1393 11:27 شماره خبر : 1412881

گروه جامعه: عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) گفت: خبر قرآنی، یک خبر مستند است که منبع آن مشخص است و ریشه آن شناخته شده است؛ بنابراین ویژگی خبر طبق دیدگاه قرآن کریم از «شفافیت واقعی»‌ برخوردار است.

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حسن بشیر، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع)، در نشست علمی که در مؤسسه آموزش عالی رفاه بهارستان برگزار شده بود، اظهار کرد: «خبر» از دیدگاه قرآن کریم و روایات اسلامی یعنی پیام‌رسانی آگاهی‌دهنده، عبرت‌انگیز و مفیدی که حرمت افراد و جامعه را مورد توجه قرار داده و امانتداری در انتقال اطلاعات را بر اساس اخلاق فضیلت محور اسلامی ملاک عمل قرار دهد.

وی به تشریح اهمیت «خبر» در عصر حاضر پرداخت و اظهار کرد: اهمیت مطالعات میان رشته‌ای در این زمینه می‌تواند بسیاری از ابهام‌های موجود میان علوم اجتماعی و ارتباطی با رویکردهای اسلامی را مرتفع سازد و زمینه‌های تعالی این علوم را با در نظرگرفتن دیدگاه‌های اسلامی در این رابطه غنی‌سازی نماید.

وی با استناد به کتاب «خبر» از مجموعه «مفاهیم بنیادین علوم انسانی اسلامی» که توسط انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شده است، چگونگی بکارگیری روش مطالعه میان رشته‌ای برای درک معنای خبر، ویژگی‌های خبر، ارزش‌های خبر و نهایتا آسیب‌های خبر از منظر علوم اجتماعی و قرآن کریم و روایات معصومین (ع) را توضیح و فرآیند نوینی را در این زمینه ارائه کرد.

نویسنده کتاب «خبر»، با تشریح کارکردها و رویکردهای محتوایی قرآن کریم که شامل سه حوزه کلان «احکام»،‌ «موعظه»‌ و «اخبار»‌ است، ادامه داد: قرآن کریم شامل بسیاری از اخبار مختلف از گذشتگان بوده که ذکر این همه اخبار نه تنها برای عبرت‌آموزی است، بلکه اساسی برای تحلیل تاریخ و فهم سنت‌های خداوند در جهان می‌تواند در نظر گرفته شود که متأسفانه دراین زمینه کمتر کار شده است. از منظر دیگر، قرآن کریم با طرح چگونگی خبردهی در مورد گذشتگان «سنت خبردهی» را تشریح کرده و اصول آن را مورد تبیین قرار داده است.

وی تأکید کرد: واژه مهمی که قرآن کریم در مورد خبر بکار گرفته است، واژه «نبأ» به معنای «پیام خبری» ‌است که این واژه در چهار حوزه به عنوان اساس رویکرد «نبأ قرآنی» آمده است که این چهار حوزه شامل «اخبار یقینی، اخبار حقیقی، اخبار پنهانی، اخبار بزرگ» است و برای هر کدام نیز آیه‌های متناسب با آنها قابل ذکر است.

بشیر در ادامه با تشریح ارزش‌های هفت‌گانه خبر در حوزه ژورنالیسم یعنی «دربرگیری، شهرت، اختلاف و درگیری،‌ استثنا و شگفتی، بزرگی و فراوانی تعداد و مقدار،‌ مجاورت،‌ تازگی»، این ارزش‌ها را با ارزش‌های خبر از دیدگاه قرآن کریم یعنی «ارزش‌های ایجابی خبر قرآنی» و «ارزش‌های سلبی خبر قرآنی» مورد مقایسه قرار داد و افزود: حداقل 15 ارزش ایجابی و 12 ارزش سلبی قرآنی در این زمینه به دست آمده است که «نیکوگویی، آگاهی‌بخشی، عبرت‌آموزی، بشارت‌دهندگی و انذارگویی، مخاطب‌پروری، اخلاق‌پروری، مستند‌سازی، فضیلت‌محوری، روئیت‌پذیری، واقعیت‌گرایی و حقیقت‌گویی،‌ حق‌گویی، فصیح‌گویی، گزیده‌گویی، برجسته‌سازی،‌ صداقت‌گویی» از ارزش‌های ایجابی است.

این استاد ارتباطات بین‌الملل با اشاره به ارزش‌های سلبی خبر قرآنی گفت: تحریف و دروغ‌گویی، افشاگری، استهزاء و سُخره کردن، تجسس، حاشیه‌گرایی، گمان بد،‌ گمراه‌کنندگی، افترا زدن،‌ دشنام و ناسزاگویی، غیبت کردن،‌ جهل‌گرایی و عیب‌گویی از ارزش‌های سلبی خبر قرآنی به شمار می‌رود.

وی تأکید کرد: گر چه برخی از ارزش‌های خبری که در حوزه ژورنالیسم مانند «شهرت» وجود دارند که شاید با «برجسته سازی»‌ قرآنی تشابه داشته باشد، اما این دو واژه با دو رویکرد نسبتا متفاوتی مطرح شده‌اند و نمی‌توان این ارزش‌ها را شبیه یکدیگر دانست. یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید در این زمینه مورد تأکید قرار داد، این است که ارزش‌های خبری قرآن کریم، یک مجموعه واحد و منسجمی را تشکیل می‌دهند که باید همگی در «تولید خبر» مورد توجه قرار گیرند در حالیکه معلوم نیست در شیوه خبردهی کنونی طبق رویکرد ژورنالیستی ارزش‌های مندرج در آن همگی مورد توجه قرار گیرند، از طرف دیگر روح حاکم بر خبر قرآنی، روح آگاهی‌دهندگی، فایده‌رسانی، ابهام‌زدایی، دوری از تهمت و دروغ و بهتان بوده و بالأخره در جهت تعالی افراد و جامعه اسلامی است، در حالی‌که نمی‌توان این ویژگی‌ها را در حد مطلوب در رویکردهای ژورنالیستی که تقریبا در همه جهان حاکم شده‌اند و ما نیز متأثر از آنها هستیم، مشاهده کرد.

بشیر اضافه کرد: به عنوان مثال گرچه «مستند‌سازی»‌ و «منبع‌دهی»‌ در ژورنالیسم ‌مورد تأکید قرار گرفته است، اما دیده می‌شود که در انتخابات ریاست جمهوری سال 1388، بنگاه سخن پراکنی بی بی سی بسیاری از اخبار خود را بر خلاف مانیفست خود، بدون منبع و با اتکا بر فیلم‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی یا به صورت اشخاصی ناشناخته گرفته شده، منتشر می‌کرد، زمانی هم که به این بنگاه اعتراض شد که بر خلاف مانیفست خود که به آن افتخار می‌کند عمل کرده است، ضرورت زمان و منافع سیاسی را مطرح و به ابهام‌گویی اکتفا کرد. در حالیکه قرآن کریم به شدت بر «مستندسازی خبر»‌ تأکید می‌کند.

وی بیان کرد: خبر قرآنی، یک خبر مستند است که منبع آن مشخص است و ریشه آن شناخته شده است؛ بنابراین ویژگی خبر طبق دیدگاه قرآن کریم از «شفافیت واقعی»‌ برخوردار است.

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) تأکید کرد: در روایات معصومین (ع) نیز بر همین اصول، البته با تشریح بیشتر، اشاره شده است که اگر این اصول و ویژگی‌ها مورد بهره‌برداری قرار گیرد، می‌توان سالم‌سازی خبری را به شکل جدی در کشور ایجاد کرد.

بشیر تصریح کرد: اگر جامعه خبری ما با این دیدگاه نسبت به تولید و نشر اخبار اقدام کند، مسلما ما نه فقط با پدیده «رسانه‌های زرد»‌ یا «سیاه‌نمایی رسانه‌ای» و یا «بداخلاقی‌های خبری»‌ روبرو نخواهیم شد، بلکه در جهت تعالی خبر و خدمت به جامعه اسلامی و جهانی گام خواهیم برداشت و این حوزه مهم را «سالم‌سازی» خواهیم کرد.

وی یادآور شد: خبر، پیام‌رسانی آگاهی‌دهنده، عبرت‌انگیز و مفیدی است که حرمت افراد و جامعه را مورد توجه قرار داده و امانت‌داری در انتقال اطلاعات را بر اساس اخلاق فضیلت‌محور اسلامی ملاک عمل قرار دهد.

یادآور می‌شود؛ کتاب «خبر» که از مجموعه «مفاهیم بنیادین علوم انسانی اسلامی»‌ در سال 1392 توسط انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) در 272 صفحه و شش فصل منتشر شده است که می‌توان به فصل اول: خبر در چارچوب مطالعات میان‌رشته‌ای، فصل دوم: مفهوم‌شناسی و اهمیت خبر در حوزه ارتباطات، فصل سوم: خبر از دیدگاه قرآان کریم، فصل چهارم: خبر از دیدگاه روایات، فصل پنجم:‌ اخلاق خبر در اسلام و فصل ششم: آسیب‌شناسی خبر در اسلام اشاره کرد.

لینک های خبر در

خبرگزاری ایکنا

http://www.iqna.ir/fa/print/1412881

همشهری آنلاین

http://www.hamshahrionline.ir/details/261241/Communication/journalism