تاکتیکهای ایجاد شایعه و مقابله با آن

تاکتیکهای ایجاد شایعه و مقابله با آن

ماهنامه صبح صادق شماره 738

دوشنبه 26 بهمن 1394

دکتر حسن بشیر*

مقابله با تشویش اذهان و مبارزه با شایعه و سیاه نمایی و فریب مردم، نیازمند هوشــمندی، برنامه ریزی و زمانبندی است. نقشه راه مقابله با تشویش اذهان عمومی با این سه عامل اساسی طراحی میشود. مقابله در حقیقت تنها راه زدودن و طرد عوامل تشویق اذهان نیست. گاهی ایجاد ضد جریــان و تغییر جهتگیری افکار عمومی به سمت دیگر، خود بهترین عامل برای مرگ شایعه هاست. در مقابله با تشویش افکار عمومی و شایعه پراکنی شیوه های مختلفی وجود دارد که اولین و ساده ترین آن، مقابله مستقیم اســت. ضدجریــان و ایجاد جریانهای دیگر که هدف آنهــا مقابله نبوده، بلکه تغییر جهتگیری اجتماعی اســت، راه سختتری است که باید با هوشمندی و برنامه ریزی انتخاب کرد. روشــنگری و شفافیت در هر دو زمینه اهمیت بسزایی دارند. اینکه باید چگونه با جامعه سخن گفت، خود به نوعی از تربیت اجتماعی و اخالق سخن گفتن نیاز دارد. تحلیل شایعه و چگونگی گسترش تشویش در جامعه با تبیین حقیقت و شفافیت اطلاعات می تواند بسیاری از مشکلات را در این زمینه مرتفع کند. امروزه، تاکتیکهای مختلفی برای ایجاد شایعه و تشویش اذهان وجود دارد، اما مهمترین آنها، بهره برداری از غفلت اجتماعی و بی توجهی مسئولان است. از طرف دیگر، بی توجهی مسئولان در هر حوزه اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و غیره نسبت به مسائل جامعه می تواند زمینه ساز بهره برداری مخالفان و دشمنان و گسترش گفتمانهای مخالف ً در این دو حوزه باشد. به عبارت دیگر، تاکتیکهای دشمن معمولا آنجا که جامعه درباره مساله ای اطلاعات کافی ندارد، میتواند مسئله ساز باشد. این غفلت اطلاعاتی زمینه را برای مانور و حرکت دشمن هموار میکند. از طرف دیگر، دشمن با به کارگیری حربه های مختلف برای اغفالسازی مسئولان در جهت بی توجهی به آنچه در جامعــه میگذرد، با طــرح جریانهای مختلف و درگیریهای کاذب و غیر واقعی، تلاش میکند که در این زمینه به اهداف خود در تشویش افکار عمومی دست یابد.

ســواد رســانه ای یکی از راههای خوب و تا اندازه زیادی کم هزینه برای کنترل تشویش اذهان و از بین بردن شایعه ها و سیاه نماییها برای ایجاد گفتمانهای سیاه در جامعه است، اما این سواد رسانه ای را بیش از آموزش به مردم، باید به مسئولان دولتی، تولیدکنندگان محتوای خبری و توزیع کنندگان رسانه ای آموخت. چنانچه این موارد به خوبی فهم و درک نشــوند، نمیتوان از رســانه که امروزه مهمترین ابزار ساخت افکار اجتماعی است، برای مقابله با تشویش افکار عمومی بهره گرفت. از طرف دیگر، باید جامعه را نســبت به این موارد نیز آگاه کنیم و آموزشهای لازم را بدهیم.

 *استاد ارتباطات بین الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق)ع(