خاطرات لندنیه

(بخش اول)

خاطرات نوشتن، کار پر مخاطره ای است. از طرفی، بازنمائی واقعیت درون در تعامل با واقعیت بیرون است، و از طرف دیگر، به اعتقاد گادامر (1979) برداشت نگارنده از متن (که در اینجا همان واقعیت زائیده شده از تعامل درون و بیرون است که به شکل متن خاطرات جلوه گر می شود) که با پیش داوری همراه است. یعنی خاطرات، انعکاس حقیقی این تعامل نیست، بلکه نوعی از قرائت پیش داورانه است که توسط نگارنده بازنویسی می شود. فراتر از آن، هر آنچه که نوشته می شود، به گفته آیزر (Iser, 1978) به نقل از کتاب استوری (1386) :‌ گر چه متن را نویسنده تولید می کند، ولی این خواننده است که به متن جان می دهد و بدین ترتیب اثر را موجودیت می بخشد. بنابراین، اصل معنا یا برداشت واقعی شما از این خاطرات را خود شما، خواننده عزیز با تعامل خودتان با متن باید خلق کنید. البته همه آنچه که باید زحمت بکشید، علاوه بر خواندن متن این خاطرات، به قول گادامر "ادغام افق ها" است (گادامر، 1979) که میان شما و متن باید صورت گیرد و معنا را بوجود آورد.

گر چه معنای ورای این یاداشت ها، یا در حقیقت آنچه که در مورد آن نوشته شده است، را نهایتا شما خواننده عزیز باید بدست آورید، ولی تلاش کرده ام که برداشت های معنائی خودم را نیز در این رابطه در متن بگنجانم. یعنی سعی کرده ام که تا اندازه زیادی میان برداشت خودم و واقعیت موجود نوعی از رابطه حقیقی را بوجود آورم. بعبارت دیگر، برداشت مطابقت حقیقت امر باشد. امیدوارم که تفاوت اساسی میان دو قرائت من و شما بوجود نیاید. چون در حقیقت هر دو ما خواننده متنی هستیم که من در آن طرف دنیا بلا واسطه می خواندم و شما با واسطه یادداشتها و برداشتهایم از همان واقعیت را می خوانید. در حقیقت اینجا دو سطح از معنا تولید می شود که این دو سطح می تواند همسان، متفاوت، یا با نسبت متباین همپوشانی داشته باشد.

در این یادداشت ها از برخی مفاهیم مربوط به علوم اجتماعی، مطالعات فرهنگی و همچنین ارتباطات، کم و بیش استفاده خواهم نمود. منابع این موارد را تا آنجا که ممکن است و دسترسی دارم خواهم نوشت. اگر نقل قولی بدون درج منبع ذکر شد، تنها علت آن عدم دسترسی فوری به منبع است، نه اینکه در نقل قول اشکالی وجود دارد.

همچنین این یادداشت ها، از هیچگونه اولویتی برخوردار نیستند. یعنی ارزش طرح آنها بستگی به حضور ذهن، فرصت نوشتن،‌ و تمایل شخصی داشته و در این زمینه نمی توان موضوعی را بر موضوع دیگر از نظر ترتیب نگارش آنها ارجحیت داد.

در این یادداشت ها، قطعا تنها بخشی از مساله مطرح خواهد شد که نگارنده از آن زاویه به مساله نگاه کرده است. به قول آیزر متن، از جمله متن زندگی اجتماعی، "ظرفیت های چند معنایی"‌ دارد که بخشی از آن را نگارنده تولید می کند و بیشتر آن را خواننده خلق می کند. ظرفیت مزبور، البته، به همین زاویه های دید بستگی دارد. برخی در یک نگاه، ابعاد مختلف را می بینند و برخی نیز به یک بعد هم به سختی می پردازند. نگارش این یادداشت ها تحت عنوان "خاطرات لندنیه" تلاشی است برای تجربه نگاه نه الزاما چند بعدی، که امیدوارم بیش از یک بعد باشد، ولی حداقل متفاوت با نگاه کلاسیکی در عین سادگی است.

حسن بشیر

لندن، روز چهارشنبه، 19 تیر 1387، 6 رجب 1429، 9 جولای 2008

منابع:

استوری، جان (1386)، مطالعات فرهنگی درباره ی فرهنگ عامه، ترجمه: حسین پاینده، تهران:‌ نشر آگه.

- Gadamer, H. G. (1979) Truth and Method, London, Sheed and Ward.

- Iser, W. (1978) The Act of Reading: A Theory of Aesthetic Response, London: Routledge & Kegan Paul.