درس نظریه های فرهنگ و ارتباطات-دانشگاه امام صادق (ع)

باسمه تعالی

توجه: این شرح درس متعلق به دانشجویان کد 84- دانشگاه امام صادق (ع) است.

عنوان درس: نظریه های فرهنگ و ارتباطات

                 دانشگاه امام صادق (ع)- (دانشجویان کد 84)

زمان: ترم دوم-1388

مدرس: دکتر حسن بشیر

پست الکترونیکی: [e-mail]

آدرس سایت: www.hbashir.com

توضیح درس و هدف آن:

در عصر اطلاعات و ارتباطات، تعامل فرهنگ و ارتباطات از ویژگی خاصی برخوردار می باشد. این ویژگی ریشه در تحولات تکنولوژی ارتباطات و حضور رسانه ها در جنبه های مختلف حیات انسانی دارد. تعامل مزبور نیز در سطح نظری و عملی انجام گرفته است که حاصل آن نظریات مختلفی است که تعامل فرهنگ و رسانه ها و تاثیرات متقابل آنها بر همدیگر را در بر دارد.

شرایط جدید به وجود آمده از تعامل مزبور ظهور مکاتب فرهنگی نوینی را فراهم ساخته است که عمدتا ناظر بر تحولات و تغییرات فرهنگی، سازمان ها و نهادهای فرهنگی و گفتمان ها و نشانه های فرهنگی می باشند.

شیوه ارزیابی و نمرات آزمون

1-   کلیه دانشجویان موظف اند برای هر درس با استفاده از منابع ارائه شده خلاصه درس را به شکل پاورپوینت تهیه و قبل از شروع هر درس به ای میل استاد درس ارسال نمایند. در هر درس یکی از دانشجویان، سمینار مربوط به درس را ارائه خواهد کرد. همراه یا پس از سمینار دانشجو، استاد توضیحات لازم را ارائه خواهد داد.

2-   تهیه مقاله ای علمی – پژوهشی در حدود 6500 تا 7500 کلمه که باید استانداردهای مقالات علمی – پژوهشی را دارا باشند. موضوع مقاله قبلا باید با استاد درس هماهنگ شود. مقاله توسط استاد درس و یک استاد دیگر ارزیابی خواهد شد.

3-     امتحان نیم ترم: امتحان نیم ترم برای این درس نخواهد بود.

4-      ارزیابی امتحان پایان ترم:

-        تهیه پاورپوینت های هر درس و ارسال آن به ای میل استاد: 10 نمره  

-        ارائه سمینار کلاسی: 10 نمره  

-    چنانچه از دانشجویی دو بار (در طول ترم) خواسته شود که سمینار کلاسی را ارائه دهد و بهر دلیل نتواند سمینار را ارائه دهد 10 نمره وی کلا حذف خواهد شد. دانشجویان سمینار دهنده به قید قرعه در آغاز هر کلاس برای همان جلسه تعیین خواهند شد.

-        ارائه مقاله علمی- پژوهشی: 30 نمره

-        امتحان کتبی پایان ترم: 50 نمره.

جمع نمرات: 100 نمره

سرفصلهای درس

سرفصلهای کلی چهارگانه جلسات شانزده گانه این درس عبارتند از:

1-      کلیات رابطه فرهنگ و ارتباطات

2-      ارتباطات و مکاتب فرهنگی

3-      رسانه ها و فرهنگ عامه

4-      نظریات فرهنگ و ارتباطات

جلسه درس	عنوان درس	منابع درس
اول	معرفی درس، اهداف، منابع، اصول کلی و خطوط کلی بحث های درسی	تدریس و ارائه راهنمایی های لازم، و تبیین مکاتب مختلف در رابطه با فرهنگ و ارتباطات
دوم	نظریه های مطرح در ارتباطات و فرهنگ	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
سوم	معناشناسی فرهنگ و ارتباطات	1-جانسون، لزلی (1378) «درآمد: روشنفکران و اندیشه های آنان»، از ماتیو آرنولد تا ریموند ویلیامز: منتقدان فرهنگ، ترجمه: ضیاء موحد، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارتباطات، صص 11-28. 2-بیلینگتون، روزاموند و همکاران (1380) «فرهنگ چیست»، فرهنگ و جامعه، ترجمه: فریبا عزبدفتری، تهران: نشر قطره، صص 29-56.
چهارم	مکاتب مهم فرهنگی و ارتباطات (1) مکتب بریتانیا (بخش اول):  ریچارد هوگارت، ریموند ویلیامز، استوارت هال	1-میلنر، آندرو و براویت، جف (1385) «ادبیات و جامعه: از فرهنگ گرایی تا ماتریالیسم فرهنگی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه: جمال محمدی، ققنوس، صص 35-83. 2-اسمیت، فیلیپ (1383) «مطالعات فرهنگی بریتانیایی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه: حسن پویان، دفتر پژوهش های فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها. صص241-263. 3- جانسون، لزلی (1378) «ریموند ویلیامز»، از ماتیو آرنولد تا ریموند ویلیامز: منتقدان فرهنگ، ترجمه: ضیاء موحد، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارتباطات، صص 176-202.
پنجم	مکاتب فرهنگی و ارتباطات (2) مکتب فرهنگی بریتانیا (بخش دوم):  ریچارد هوگارت، ریموند ویلیامز، استوارت هال	1-میلنر، آندرو و براویت، جف (1385) «ادبیات و جامعه: از فرهنگ گرایی تا ماتریالیسم فرهنگی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه: جمال محمدی، ققنوس، صص 35-83. 2-اسمیت، فیلیپ (1383) «مطالعات فرهنگی بریتانیایی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه: حسن پویان، دفتر پژوهش های فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها. صص241-263. 3- جانسون، لزلی (1378) «ریموند ویلیامز»، از ماتیو آرنولد تا ریموند ویلیامز: منتقدان فرهنگ، ترجمه: ضیاء موحد، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارتباطات، صص 176-202.
ششم	مکاتب مهم فرهنگی و ارتباطات (3) مکتب فرانکفورت: دیدگاه انتقادی به رسانه ها و فرهنگ	1-اسمیت، فیلیپ (1383) درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه: حسن پویان، دفتر پژوهش های فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها. صص 74-98. 2-استریناتی، دومینیک (1384) «مکتب فرانکفورت»، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه: ثریا پاک نظر، چاپ دوم، تهران: گام نو. صص 83-123. 3- باتامور، تام (1370). مکتب فرانکفورت. ترجمه حسینعلی نوذری. تهران: نی.
هفتم	رسانه ها و فرهنگ توده ای (فرهنگ توده ای و جامعه توده ای) (فرهنگ توده ای و آمریکایی سازی) (آمریکاگرایی و نقد نظریه فرهنگ توده ای) (نقد نظریه فرهنگ توده ای)	1-استریناتی، دومینیک (1384) «فرهنگ توده ای و فرهنگ عامه»، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه: ثریا پاک نظر، چاپ دوم، تهران: گام نو. صص 23-80. 2-بیلینگتون، روزاموند و همکاران (1380) «رسانه ها: آفریننده فرهنگ عموم»، فرهنگ و جامعه، ترجمه: فریبا عزبدفتری، تهران: نشر قطره، صص 251-272.
هشتم	رسانه ها و صنعت فرهنگ (رسانه های ارتباط جمعی و کالائی شدن فرهنگ) (رسانه ها و فرهنگ مصرف گرایی)	1- استوری، جان (1385) «مصرف کالا در زندگی روزمره»، مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه»، ترجمه: حسین پاینده، صص 263-311. 2- استریناتی، دومینیک (1384) «مکتب فرانکفورت و صنعت فرهنگ»، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه: ثریا پاک نظر، چاپ دوم، تهران: گام نو. صص 83-123.
نهم	رسانه ها، فرهنگ توده ای و ایدئولوژی (اقتصاد سیاسی و ایدئولوژی) (رسانه های گروهی و اقتصاد سیاسی) (رسانه ها و هژمونی ایدئولوژی)	1-استریناتی، دومینیک (1384) «مارکسیسم، اقتصاد سیاسی و ایدئولوژی»، مقدمه ای بر نظریه های فرهنگ عامه، ترجمه: ثریا پاک نظر، چاپ دوم، تهران: گام نو. صص 181-236. 2-اسمیت، فیلیپ (1383) «فرهنگ به منزله ایدئولوژیی»، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه: حسن پویان، دفتر پژوهش های فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها. صص 67-98.
دهم	رسانه ها، جهانی شدن و فرهنگ (جهانی شدن فرهنگی) (نسبت جهانی شدن و فرهنگ)	1-تاملینسون، جان (1381) «جهانی شدن و فرهنگ»، جهانی شدن و فرهنگ، ترجمه: محسن حکیمی، دفتر پژوهشهای فرهنگی با همکاری مرکز بین المللی گفتگوی تمدن ها، صص 13-51. 2-هابرماس، یورگن (1380) جهانی شدن و آینده ی دموکراسی: منظومه پساملی، ترجمه: کمال پولادی، نشر مرکز.
یازدهم	نظریه های فرهنگ و ارتباطات 1- نظریه مدیریت هماهنگ معنا	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
دوازدهم	نظریه های فرهنگ و ارتباطات 2-       نظریه رمزگان گفتار	1-Guirdham, Maureen (1999) “Speech Act Theory”, Communicating across Cultures, Macmillan, pp. 110-113. 2- Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
سیزدهم	نظریه های فرهنگ و ارتباطات 3-       نظریه هم فرهنگی	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
چهاردهم	نظریه گروه خاموش	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
پانزدهم	نظریه های فرهنگ و ارتباطات 4-       نظریه اضطراب/عدم قطعیت	Gudykanst, William B. (2005) Theorizing About Intercultural Communication, Sage Publication.
شانزدهم	جمع بندی

برخی از منابع تکمیلی انگلیسی

Adorno, T. (2001) The Culture Industry, London & New York, Routledge.

Barker, M. and Beezer, A. (eds) (1992) Reading into Cultural Studies, London & New York, Routledge.

Baumann, G. (1996) Contesting Culture: Discourses of Identity in Multi-Ethnic London, Cambridge, Cambridge University Press.

Beyer, P. (1990) Privatization and the Public Influence of Religion in Global Society in M. Featherstone (ed.) Global Culture, London, Sage: 373-96.

Beyer, P. (1994) Religion and Globalization, London, Sage.

Boyed-Barrett, O. (1977) Media Imperialism: Towards and International Framework for the Analysis of Media Systems, in Curran, James & Curevitch, Michael and Woollacott, Janet (eds.), Mass Communication and Society, Great Britain, Edward Arnold.

Brenkman, J. (1987) Culture and Domination, Ithaca and London, Cornell University Press.

Callois, C. and Callan, V. (1997) Community and Culture: A Guide for Practice, Chichester, New York, John Wiley & Sons.

Edgar, A. and Sedgwick, P. (2002) Cultural Theory: The Key Thinkers, London & New York, Routledge.

Fairclough, N. (1995) Media Discourse, London, New York and Auckland, Edward Arnold.

Featherstone, M. (1990) Global Culture: An Introduction, in Global Culture: Nationalism, Globalization and Modernity, Mike Featherstone (ed), London, Thousand Oaks and New Delhi.

Friedman, J. (1994) Cultural Identity & Global Process, London, Thousand Oaks and New Delhi, SAGE.

Frow, J. (1997) Time & Commodity Culture: Essays in Cultural Theory and Postmodernity, Oxford, Clarendon Press.

Garnham, N. (1987) Concepts of Culture: Public Policy and the Cultural Industries, Cultural Studies, 1 (1): 23-37.

Geertz, C. (1973) The Interpretation of Culture, New York, Basic Books.

Gelder, K. and Thornton, S. (eds.) (1997) The Subcultures Reader, London and New York, Routledge.

Larrain, J. (1979) The Concept of Ideology, London, Hutchinson.

Laitin, D. D. (1986) Hegemony and Culture: Politics and Religious Change among the Yoruba, Chicago and London, The University of Chicago Press.

Lee, C. (1980) Media Imperialism Reconsidered, Beverly Hills, London, Sage Publications.

Mathews, G. (2000) Global Culture, Individual Identity: Searching for home in the cultural supermarket, London and New York, Routledge.

Mosco, V. and Herman, A. (1981) Critical Theory and Electronic Media, Theory and Society, No. 10, pp. 869-896.

Munns, J. & Rajan, G. (eds.) (1996) A Cultural Studies Reader: History, Theory, Practice, London & New York, Longman.

Robertson, R. (1992a), Globalization, London, Sage.

Shiller, H. (1976) Communication and Cultural Domination, New York, International Arts and Sciences Press.

Slater, P. (1977) Origin and Significance of the Frankfurt School, London, Routledge and Kegan Paul.

Tomlinson, J. (1999) Globalization and Culture, Chicago, The University of Chicago Press.

Tunstall, J. (1977) The Media are American: Anglo-American Media in the World, London, Constable.

Haferkamp, H. (ed.) (1989) Social Structure and Culture, Berlin & New York, Walter de Gruyter.

McGuigan, J. (1992) Cultural Populism, London and New York, Routledge

Munch, R. and Smelser, N. J. (1992) Theory of Culture, Berkeley, Los Angeles and Oxford, University of California Press.

Thompson, J. B. (1990) Ideology and Modern Culture, Cambridge, Polity Press.